— Няма і дома спакою, — роблена забурчэў ён. — Ну, што ў цябе?
Рыгор растлумачыў.
— Як ты думаеш, гэта добра, што яны без мяне і дробязь вырашыць не могуць?
«Дарослы мужчына, а какетнічае, як баба», — мільганула ў галаве ў Рыгора, але ён сказаў:
— Гаспадар, як стырнавы ў моры, пэўна ж, за ўсё адказвае.
Іван Фядосавіч уважліва ўгледзеўся ў Рыгораў твар і не паверыў:
— Ты, бачу, жук, — урэшце сказаў ён. — У арміі служыў ці не?
— Анягож, — пацвердзіў Рыгор.
— Тады жыццё разумееш. А то зараз моладзь. Унь мой яшчэ саплямі булькае, а паспрабуй што сказаць супраць — глядзіць скоса. У арміі, мяркую, навучаць.
Рыгор неакрэслена паціснуў плячыма.
— Хм. Ну, згода. Не буду цябе затрымліваць, такога нецярплівага, — сказаў Іван Фядосавіч і дастаў ручку. — Вось пішу табе цыдульку, і кіруйся да майго намесніка. Хоць, — ён глянуў на гадзіннік, — наўрад ці да абеду паспееш, а з двух да трох там нікога не будзе.
— Нічога — сказаў Рыгор, — гадзіну якую пачакаю.
Іван Фядосавіч аддаў яму паперку.
— Машына твая ўнізе? — спытаў ён. — Ты адзін?
— Але.
Іван Фядосавіч гукнуў:
— Арцём!
— Ну чаго табе? — усунуў галаву ў пакой пасматы.
— Вось што, — сказаў Іван Фядосавіч Рыгору, — у цябе ўсё роўна амаль гадзіна ў запасе, дык зрабі і мне ласку, адвязі з маім бэйбусам — ён ведае, куды ехаць, — майму сябру Пятру Данілавічу адну невялікую рэч. Я зараз прынясу.
— Гэта недалёка, — пацвердзіў Арцём. Ён, здаецца, быў не супраць ехаць, абы з хаты. — Пракацімся і па сваіх справах што-небудзь зробім.
Іван Фядосавіч неўзабаве вярнуўся і паказаў Рыгору чорную скрыначку памерам з хлебны акраец, ад якой адыходзілі два тонкія блакітныя дроцікі з клемамі на канцах.
— Звычайны супрацьбалявы электрастымулятар, — растлумачыў ён. — Калі ў цябе радыкуліт, то лепшай рэчы ў гаспадарцы не знойдзеш. Прыклеіў клемы пластырам, уключыў і — лячыся. Але ж паспрабуй купі — нідзе няма. А я дастаў. Цяпер з Пятром Данілавічам ратуем адзін аднаго. Ён мне чым дапаможа, а я яму. Тэлефанаваў вось з раніцы, што ўчора спіну прастрэліла, не магу, кажа, распраміцца. Ну, трэба адвезці. Зразумеў, хлопча?
— Адвязу, — сказаў Рыгор, — чаму не дапамагчы чалавеку?
Арцём забраў у бацькі скрыначку, а Рыгор старанна схаваў паперку ў кішэню, і яны пайшлі ўніз.
— Слухай, — сказаў Рыгор, заводзячы рухавік, — мне галоўнае — на базе ўсё вырашыць, дык я цябе да таго Данілавіча завязу, а назад ты ўжо сам дабірайся. Згода?
Арцём пакрыўдзіўся.
— Быццам дамовіліся. Заедзем спачатку ў бюро паслуг, што ў Доме быту, — касеты мае забяром. Там у мяне «кент» працуе. Калі хочаш, ён і табе класную музыку перапіша. «Дэпэшэ Мод», «Металіка», «Круіз». Ну, заплоціш, колькі там каштуе, і на лапу дасі. І яму жыць трэба. Касеты толькі давай.
— Мне яшчэ на птушыны рынак заехаць, — растлумачыў Рыгор. — Там ваўка аднавясковец прадае. Прадаў ці не, а забраць яго трэба, дамоў абяцаў завезці. А рок я наш люблю, беларускі.
Арцём страпянуўся.
— Ваўка?
Рыгор неахвотна расказаў пра Карнюшку, пра Лупа, пра тое, што ў вёсцы і дасюль спрачаюцца: быць ці не быць ваўку.
— Кажаш, штодня вые? — не паверыў Арцём.
— Тройчы ў суткі, — абыякава сказаў Рыгор і дадаў: — Ты ж гавары, куды ехаць.
— Прама, потым улева. А колькі той пэйзан хоча за яго?
— Хто?
— Пэйзан. Ну, селянін.
— А-а, — усміхнуўся Рыгор. — Казаў, рублёў семдзесят.
Арцём захваляваўся.
— Дык едзем разам. Я куплю!
— А грошы?
— Скінемся. У мяне трохі ёсць і з сяброў па чырвонцу.
Рыгор здзівіўся.
— Навошта ён табе?
— У пахана ж дача. А ён там амаль і не бывае. А я таго Лупа туды б адвёз. Карміць адзін стары будзе, сусед. Мне і трэба, каб выў! Уяўляеш, Новы год хутка, збяромся там з дзяўчатамі, а ён завые. Вось будзе ўсім страху! Кайф, га?
Рыгор толькі ўсміхнуўся:
— Дзе разумны гаруе, там дурны весяліцца.
— Хто дурны, я? — удакладніў Арцём.
— Ну, не я ж, — нявесела сказаў Рыгор. Арцём спахмурнеў. Яго маленькія чорныя раскосыя вочкі злосна бліснулі.
— Плявузгота твая мне не ў масць.
Пусты грузавік лёгка каціўся па асфальце. Рыгор пільна ўглядаўся ў знакі: у цэнтр горада грузавому транспарту ўезд звычайна забаронены і ён баяўся як-небудзь прапусціць. «Праб’юць дзірку ці ўвогуле правы адбяруць», — падумаў ён.
— Ды што ты разумееш, дзярэўня, — зноў помсліва пачаў Арцём, — вось у мяне раней таксама падарунак для гасцей жыў на дачы. Птушка. Раўла ноччу. А сама невялікая, ну з кілаграм важыла. Рыбай у асноўным харчавалася. А голас — быццам бык раве. Толькі паснуць усе, а яна як раўне! От хіпеж узнімаўся!
— Бугай балотны, ці хто? — спытаў Рыгор.
— Чорт яе ведае. А зараве — поўны балдзёж!
— Ну і дзе яна зараз?
— Здохла. Стары, што карміў, запіў.
— І ваўка туды ж перавядзеш, — сказаў Рыгор.
Але Арцём раптам спыніў яго.
— Стой, пачакай тут трохі.
Рыгор затармазіў ля звычайнага пяціпавярховага дома і выключыў матор. «Што з яго возьмеш, — думаў ён пра Арцёма. — Крыўдаваць на такога няма чаго. Так яго выхавалі. Шчанюк яшчэ. Сапраўды, пасталее, пройдзе армію, тады і жыццё пачне разумець».
Арцём вярнуўся хвілін праз дзесяць. Ён быў не адзін. Разам з ім падышлі да машыны двое: рыжы змрочны хлопец з вострым падбародкам і прыўзнятым левым плячом і высокі пафарбаваны пад бландзіна вельмі худы, апрануты ў джынсавы касцюм-камбінезон.
— Прывітанне! — сказаў бландзін, пазяхаючы.
Рыгор кіўнуў яму і ўбачыў, што з Арцёмавай нагруднай кішэні, як і раней, выторкваліся блакітныя дроцікі — значыць, здагадаўся ён, не ў гэтым месцы жыў Данілавіч. Павёз, шпачок настырны, спачатку ўсё-такі да сваіх сяброў. Рыгор узлаваўся. Ён крануў ключ запальвання.